Omgaan met Racisme

“Ze is niet slim genoeg.” “Hij werkt niet mee.” “Die past er gewoon niet bij.”
Ons hele leven lang krijgen we de boodschap : “Jij hebt het probleem”, met uitsluiting als gevolg. Maar sinds kort hebben mensen van kleur ook een stem. Wij zijn niet lui, ongedisciplineerd of roekeloos. Wij zijn mensen, net zoals een ander, die recht hebben op een volwaardige plek binnen de samenleving.

Op deze pagina vind je enkele manieren om jezelf te beschermen.

   (Homepage)

Verdieping

Safe Anchor (workshops)

Safe Harbour wil meer aanbieden dan enkel mooie woorden. We organiseren gratis workshops, geleid door experten, voor mensen die nieuwe stappen willen zetten in hun genezingsproces.

Brenda Anyango

Brenda Anyango is een trotse Keniaanse vrouw gevestigd in België. Ze behaalde een Master in de Klinisch Psychologie aan de Vrije Universiteit Brussel. Daarnaast heeft zij ervaring in psychodiagnostiek en het therapeutisch begeleiden van personen met een verslaving (psychiatrisch ziekenhuis Asster in Sint-Truiden en Psychiatrische kliniek Alexianen in Tienen). Brenda was studentenpsycholoog aan de VUB en werkt nu fulltime als zelfstandig psychologe binnen Psychologenpraktijk De Vest in Tienen.

Brenda heeft bijzondere interesse in diversiteits- en cultuursensitieve zorg, met speciale aandacht voor de Afrikaanse Diaspora. Naast praattherapie biedt ze ook bewegingstherapie aan in de vorm van dans : Healing Movement.

Klik HIER voor contact

TRAUMA

Drie soorten (traumareacties)

Racisme doet pijn. Die pijn lokt een reactie uit. Soms schiet je meteen in paniek, soms komt de pijn pas veel later. Waarom is elke reactie anders? Alle antwoorden vind je in dit BOEK

Shock Trauma is een harde klap. De impact is direct en intens. De schok is zo groot dat je die voelt in heel je lichaam.

Chronisch Trauma is subtiel. Kleine opmerkingen en uitsluiting, er nooit echt bijhoren. Stilaan stapelt dit trauma zich op in je lichaam. Dagen, weken, maanden en soms jaren later voel je de impact. Je bent uitgeput. Je kan niet meer.

Visceral Trauma is tweedehands. Het gebeurt niet met jou, maar met iemand anders. Jij bent getuige. Toch voel je de impact, soms even hard. Alsof het net met jou gebeurde. Je lichaam herkent het gevoel en reageert.

COPING

Technieken (die je misschien al kent)

Coping heeft een negatieve bijklank, maar dat klopt niet altijd. Coping dient als strategie om jezelf te beschermen en kwetsuren te ontwijken. Welke technieken gebruik jij? Doe de TEST

Praten : Als ik iets racistisch meemaak, deel ik mijn gevoelens met anderen. Hoe meer ik babbel, hoe beter ik me voel. Door te praten kan ik mijn ervaring verwerken.
Luisteren : Ik luister graag naar hoe anderen racisme beleven. Vrienden, familie, sociale media, een podcast, een film of boek… Wanneer ik andere perspectieven hoor, kan ik mijn ervaring beter plaatsen.
Mediteren : Ik trek me terug in mijn gedachten. Ik vind het belangrijk om stil te staan bij het hier en nu, wie ik ben en hoe ik me voel. Door in stilte mijn ervaring te overdenken, kan ik mijn pijn een plaats geven.
Activisme : Er is een tijd om te zwijgen, maar daarna moet je spreken en actie ondernemen. Ik kan mijn ervaring niet voor mezelf houden. Ik moet er iets mee doen. 

RAIN Is een 4-stappenmethode om moeilijke emoties een plaats te geven. Recognize, Allow, Investigate, Nurture. Klik hier  voor meer informatie en een praktische toepassing.
#ReactToRacisme somt de allerbeste strategieën op.
Lees meer via deze LINK

VECHTEN : Racisme maakt me woest. Als ik iets meemaak, kan ik niet zwijgen. Ik zeg iets terug, ik sta recht, ik scheld, ik maak me groot. Als mensen ruzie zoeken, vecht ik terug.

ONTWIJKEN : Als mensen iets racistisch zeggen, verander ik van onderwerp. Ik lach met een mop die ik niet grappig vind. Daarna begin ik zo snel mogelijk over iets anders. Soms ga ik even weg en kom ik later terug. Ik doe alsof ik van niets weet.

AFLEIDING : Soms wil ik weglopen van alles wat pijn doet en nergens meer aan denken. Ik zit op mijn smartphone, ik game, ik kijk series, ik babbel uren aan de telefoon… Ik vlucht weg uit het hier en nu. Zo ben ik niet te lang alleen met mijn gedachten.

Workaholic : Werk, werk, werk, werk, werk. Ik heb geen tijd om over racisme na te denken! Dat is voor mensen die vrije tijd hebben!

ZORGEN MAKEN : Ik ben een piekeraar. ’s Nachts, overdag, op het werk, op school, in de supermarkt… Ik zit urenlang vast in mijn eigen gedachten.  Ik herbeleef dezelfde scène, opnieuw en opnieuw. Wat had ik moeten zeggen? Wat kon ik anders doen?

I don’t care : Kijk je slecht naar mij? Het kan me niet schelen. Denk wat je wil, ik kan toch niet winnen. Als je mij niet respecteert, respecteer ik jou ook niet.

Isoleren : Ik vertrouw witte mensen niet. Ik wil niet meer bij hen in de buurt zijn. Ik blijf zo ver mogelijk weg van iedereen die mij kwetst. Ik heb genoeg aan mijn eigen in-group.

AssimilereN : Ik werk, werk, werk. Ik geef mezelf volledig. Ik wil er absoluut bij horen. Als ik keihard mijn best blijf doen, zal de samenleving mij aanvaarden.

  Klik en dowload de Coping Cards van Safe Harbour.

ZWIJGEN : Ik geef het op, ik praat niet meer. Het helpt niet, mijn situatie blijft hetzelfde. Niemand wil trouwens naar mij luisteren. Ik ben blijkbaar niet interessant genoeg. 

Ontkennen : Racisme? Nee hoor, daar heb ik geen last van. Ik voel me perfect oké. Ik word niet gediscrimineerd. En als ik niets voel, dan voelen anderen het ook niet. 

Twijfel : Is dat nu echt gebeurd? Heeft die persoon dat echt gezegd, of word ik gek? Er was niemand die reageerde… misschien kan het hen gewoon niet schelen? Waarom ben ik de enige die me zo slecht voelt hierbij? Was het wel echt racisme, of heb ik dat gedroomd?

Depressie : Voor de maatschappij ben ik minder waard dan witte mensen. Misschien klopt dat wel. Misschien is mijn cultuur minderwaardig. Misschien ligt het allemaal aan mij en ben ik gewoon niet goed genoeg. 

Zit jij met gevoelens van zelfhaat en depressie? Je bent niet alleen. Onderaan deze pagina vind je een Hulplijn. Klik erop! Want niemand kan alles alleen verwerken.

Dekolonisatie

Dekoloniseer (je eigen gedachten)

De Grieken, de Romeinen, de ideeën van de Verlichting… zij beïnvloeden nog steeds onze westerse cultuur, ons denken en doen. Wat dan met ons koloniaal verleden? Wie durft dat opeisen? LEER 

   ERFENIS
Wat is Racialised Trauma? Wat doet het met ons lichaam? En waarom zijn wij, zwarte erfgenamen van een koloniaal verleden, nooit volledig op ons gemak?

Bekijk HIER het interview van Vice met Resmaa Menakem, auteur van My Grandmother’s Hands: Racialized Trauma and the Pathway to Mending Our Hearts and Bodies, of lees onderstaande samenvatting :

  • In stresserende of gevaarlijke situaties komen er chemische stoffen vrij in je lichaam, in je zenuwstelsel (adrenaline, noradrenaline, cortisol…) Die stoffen helpen je lichaam om te vluchten of te vechten. Ze zijn voor korte tijd aanwezig.
  • Door kolonisatie werden black bodies, of zwarte mensen, vele generaties lang onderdrukt en mishandeld door white bodies, of witte mensen. Er was constante angst en stress aanwezig. De mogelijkheden om te vluchten of vechten waren beperkt.
  • Die constante stress bouwt zich op in het lichaam. Veel black bodies, volgens Menakem, zitten dus vol met stress die van generatie op generatie wordt doorgegeven.
  • “Time decontextualizes trauma. So trauma in a person can look like personality over time. Trauma in a family can look like family traits over time. Trauma in a people can look like culture over time.”
Menakem gelooft niet dat black bodies ooit volledig vrij zullen zijn van de effecten van white-body supremacy, of witte overheersing. Wel moedigt hij ons aan om te blijven streven naar healing. Hij moedigt ons aan om uit te rusten. Want rust, voor een uitgeput, uitgebuit lichaam, is revolutionair.

   MILDHEID

Vriendelijkheid, zachtheid, redelijkheid … het zijn krachtige vaccins tegen racismestress en zelfhaat. Hoe kan jij mildheid oefenen bij jezelf? Welke helende woorden zou jij vaker moeten horen? Wij geven een eerste aanzet.

Wit is niet de enige standaard. Het is een onrealistische standaard die zorgt voor verdrukking. Het is dus normaal dat je pijn hebt en boos bent. Je bent niet alleen. Je verdient het om rechtvaardig behandeld te worden. Als mensen dat niet doen, zegt dat iets over hen, niet over jou. Jij bent veel meer dan hun oordeel. Jij kiest niet voor racisme of onderdrukking. Je mag onderdrukking afwijzen en aanvechten. Jouw stem telt, ook als mensen zeggen van niet.

Praat erover! Klik en deel jouw getuigenis, of lees verhalen van andere mensen met Afrikaanse roots.

OGEN DICHT
België, Congo, Rwanda, Burundi. Ook kleine stukjes Guatemala, Guinee en zelfs China! België heeft overal gezeten, maar een heleboel Belgen praten daar liever niet over. Volgens hen heeft België haar succes enkel aan zichzelf te danken. Wij zijn onze oud-kolonies dus ook geen excuses of reparaties verschuldigd. Zij zorgen wel voor zichzelf.

Als je je ogen dichtknijpt, hoef je niet stil te staan bij de verregaande gevolgen van ons koloniaal verleden. Zo blijven mensen met Afrikaanse roots een afterthought, bijkomstig, verdreven naar de rand van de samenleving. Als je je oren dichtknijpt, hoef je hun stem niet te horen.

OGEN OPEN

Structureel racisme komt van bovenaf, van machtige mensen en instituten. Zij maken de grote beslissingen of houden die in stand. Zij hebben invloed op ons dagelijks leven.

Het onderwijs, waar kinderen met een andere huidskleur – maar ook anderstalige kinderen, kinderen in armoede, met trauma, met een beperking… vaak als een last beschouwd worden. Het systeem werkt hen tegen, maar zij krijgen de schuld. De arbeidsmarkt, waar mensen met een andere huidskleur – los van diploma – vaak niet eens in aanmerking komen voor een goedbetaalde, comfortabele positie. Ze worden niet hoog ingeschat. Ze horen er nooit echt bij. De huurmarkt, waar je veel meer kans maakt met een Vlaamse naam en een witte huid, ook al ben je perfect betrouwbaar. De wetgeving, waar mensenrechten geschonden worden op basis van afkomst …
   DENKBEELDEN DOORBREKEN

Je kan een traditionele, witte school vullen met gekleurde leerlingen, of diversiteitsquota stellen op de werkvloer. Na een tijdje zal je merken dat diezelfde leerlingen uitvallen, of dat mensen toch veranderen van job.

Mensen hebben namelijk nood aan een Safe Space, een plek waar ze écht tot hun recht komen. Geen mooie woordjes om onderhuidse minachting of wantrouwen te verhullen, maar een oprechte, open ingesteldheid. Een passief beleid volstaat daarom niet. De meerderheid (van je werknemers, je leerlingen en leerkrachten, je wetgevende, uitvoerende en regerende macht …) moet “mee” zijn in het verhaal. Zolang zij onwetend of onverschillig blijven, is er geen Safe Space.
   GENIETEN VAN HET LEVEN

Hoe kunnen mensen van kleur de publieke ruimte dekoloniseren? Het antwoord is simpel, maar tegelijk ook heel moeilijk. Om racistische denkbeelden te doorbreken, moet je genieten van het leven. Je moet het ‘goed’ doen, maar niet op een manier die door de samenleving wordt opgelegd, want die werkt niet (voor ons). Speel het spelletje niet mee, maar surf op je eigen, unieke golf. Zo doorbreek je een systeem dat niet achter jou staat.

Geniet van het leven! Doe wat jij leuk vindt, zonder je af te vragen of dat wel ‘goed genoeg’ is. Doorbreek de witte standaard, omarm jouw cultuur, zet jouw genetische make-up in de verf. Ga met je vrienden van kleur op stap, maak lawaai, trek je niets aan van mensen die afkeurend kijken. Jij bestaat, jij hebt recht op leven, niet enkel overleven. Maak jezelf dus niet onzichtbaar. Neem deel aan de publieke ruimte.

Hulplijn

Want niemand kan alles (alleen)

Heb je dringend nood aan een gesprek? Heb je vragen rond therapie, of ben je er helemaal klaar voor? Hier vind je enkele bronnen. Wij hopen dat je met deze informatie aan de slag kunt.

UNIA (Interfederaal Gelijkekansencentrum)
  • Meld discriminatie of stel een vraag aan Unia. Zij vechten tegen racisme en ongelijkheid sinds 1993. Contactgegevens via deze LINK.
VMRI (Het Vlaams Mensenrechteninstituut)
  • Het Vlaams Mensenrechteninstituut behandelt discriminatie die onder de Vlaamse bevoegdheden valt. Meer info in eenvoudige taal via deze LINK.
Zelfmoord-/Suicidegedachten
  • Bel het nummer 1813. Je kan chatten, mailen of tips lezen via deze LINK.
    Klik erop, alsjeblieft! Je bent niet alleen, je verdient hulp.
ANDERE HULPLIJNEN

Safe Harbour brengt je in contact met psychologen en coaches met Afrikaanse roots. Want jij hebt recht op verbinding (met jezelf en met de bredere maatschappij), healing (van koloniale lasten en alledaagse racistische agressie) en veerkracht (als individu, als Afrikaan, als Belg, als lid van deze samenleving).

Contacteer ons voor meer informatie en een lijst van therapeuten met migratie-roots.

 00324 84 64 15 44      camille@sankaa.be