Sommige mensen dwingen respect af gewoon door wie ze zijn en waar ze voor staan. Kwaku Acheampong, een innemend man die zijn sporen hier en in zijn moederland Ghana heeft verdiend,  is ontegensprekelijk één van hen.

35 jaar reeds woont hij in België en ondertussen is hij vader van 4 kinderen en gepensioneerd na een succesvolle carrière bij FOS, een vzw die werkt rond internationale solidariteit en armoedebestrijding. Vanuit zijn opleiding startte hij daar als boekhoudkundige. Enkele jaren later kwam hij terecht in hun programma’s rond ontwikkelingssamenwerking in Afrika en tenslotte werd hij diensthoofd  internationale projecten waardoor hij ook projecten in Zuid- en Centraal Amerika opvolgde.

Naast zijn professionele activiteiten zet Kwaku zich ook al jarenlang in als stichtende voorzitter van Sankaa vzw en Ghana Council en als bestuurlid van Okyeman.

Het is vooral het verhaal achter Ghana Council dat ons boeit en dat onlosmakelijk verbonden is met het ontstaan van Sankaa vzw zelf. De duurzame en waardevolle samenwerking tussen beide organisaties loont de moeite om even in een historische context geplaatst te worden  om vervolgens de link met hun huidige werking  te maken.

Het is een lang verhaal dat begint in de jaren ’80 toen veel Ghanezen naar België kwamen. In die beginjaren was er veel eenzaamheid in de gemeenschap. Begin  jaren ’90 groeide het idee dat we daartegen iets konden ondernemen door ons als individuen te  verenigen binnen een vereniging. Zo ontstond Ghanaba wat staat voor zonen of dochters (ba) van Ghana en waarbinnen  Ghanezen van alle etnische culturele groepen elkaar ontmoetten.

In een tweede fase begonnen Ghanezen van eenzelfde etnische groep, met elk hun eigenheden en culturele waarden, zich onderling ook te verenigen. Zo ontstonden verenigingen zoals Asanteman (van de Asante-regio) en Okyeman (van de Akim-regio) die zich toen vooral centraal in Brussel vestigden.

In een volgende fase begonnen Ghanezen van dezelfde bevolkingsgroepen maar  uit andere Belgische steden zoals bijvoorbeeld Antwerpen zich dichter bij huis te organiseren. En zo ontstonden ook Ghanese organisaties in de grotere Belgische steden.

Vanuit deze verspreide mozaïek van organisaties kreeg ik  het idee om deze verenigingen weer samen te brengen en zo ontstond de koepelvereniging Ghanaba in 1997. Het ging  ons voor de wind en in 2000 werden we erkend als federatie van de Ghanese gemeenschap door de Vlaamse gemeenschap (ministerie van cultuur).

2005 was een kantelmoment omdat de erkenningscriteria vanuit het beleid veranderden. Om ons verder bestaan te garanderen werd ons gevraagd om minimum 50 lidverenigingen te hebben die  bovendien niet uit 1 Afrikaans land afkomstig waren maar uit verschillende landen. Nieuwe contacten werden gelegd en al gauw kregen we een divers pallet van lidverenigingen vanuit de Engelstalige Afrikaanse gemeenschap. De naam Ghanaba dekte de lading niet meer en Faab vzw (the Federation of Anglophone Africans in Belgium), het latere Sankaa vzw, zag het daglicht.

De oorspronkelijke Ghanese verenigingen wilden wel graag, vanuit hun gemeenschappelijke cultuur en achtergrond, een eigen koepelorganisatie blijven behouden en zo werd Ghana Council opgericht.

Het oorspronkelijke idee was veelzijdig. Het verenigen van Ghanezen in België stond centraal maar bovendien wilden we de nieuwkomers ‘wegwijs’ maken in hun nieuwe land om de integratie, emancipatie en participatie te faciliteren. In onze beginfase organiseerden we daarrond heel veel vormingen zoals bijvoorbeeld de werking van de mutualiteiten, de organisatie van de pensioenen, de rechten en plichten, ….

Door de jaren heen evolueerden we ook tot het contactpunt en de  belangenverdediger van de Ghanezen in België door relaties aan te gaan met de Vlaamse overheid, onze gemeenschap te vertegenwoordigen en op te treden als spreekbuis. Ook het stimuleren   van  mensen of organisaties tot ontwikkelingssamenwerking en bedrijven coachen en informeren om te investeren in Ghana zien wij als onze taak.

Naast dit alles vinden we het en zeker niet in het minst dat wij ambassadeurs zijn van onze cultuur. Wij willen mensen laten voelen en  proeven van onze cultuur om zo toenadering en begrip te stimuleren.

Jaarlijks organiseren de lidverenigingen van Ghana Council samen bijvoorbeeld de ‘Ghana Independence day’. We bundelen onze krachten met de Ghanese ambassade en vieren dit belangrijk moment met dans, eten en traditionele klederdracht. Op die dag is iedereen welkom. Het overstijgt ras, herkomst, kleur,… Onze cultuur delen staat centraal.

Zoals reeds gezegd proberen we bedrijven te stimuleren om te investeren in Ghana.

Zelf zetten we in op structurele ontwikkelingssamenwerking waarbij stad Antwerpen een belangrijke ondersteunende partner is. Stad Antwerpen ging in 2010 hun beleid rond ontwikkelingssamenwerking aanpassen om meer sociale cohesie in de stad te promoten. Daarvoor wilden zij werken met de diaspora die het meest vertegenwoordigd waren Antwerpen. Na Turkije, Marokko en Congo kwam de Ghanese gemeenschap. Gezien Turkije niet als ontwikkelingsland beschouwd werd kwam Ghana op de derde plaats en werden we ondersteund voor structurele samenwerking. Ghana Council vertegenwoordigde hierbij de Ghanese verenigingen en zorgde voor de verdeling van de financiële steun onder zijn leden. Er werd toen vooral ingezet op gezondheid en onderwijs.

In 2015 werd door Stad Antwerpen beslist dat verenigingen niet louter op hun middelen mochten steunen maar dat ze  ook voor andere partners en andere geldschieters moesten zorgen. Ghana Council vond toen FOS vzw bereid om mee te werken in die zoektocht en mede dankzij hen kregen we fondsen van de Vlaamse overheid. Vanaf toen werd vooral ingezet op projecten rond watervoorziening en sanitair in dorpen en middelbare scholen. Ondertussen werden 15 dorpen van water en sanitair voorzien en werden in verschillende scholen sanitaire blokken gebouwd. Het onderwijs is in Ghana sinds een 3 tal jaar gratis waardoor er een toeloop is van leerlingen en vooral van meisjes. De sanitaire voorzieningen voldeden echt niet meer. Op die manier proberen we te beantwoorden aan de SDG’s (Sustainable Development Goals) op gebied van ‘gendergelijkheid, watervoorziening en sanitaire voorzieningen’.

Vanuit mijn werk in ontwikkelingssamenwerking droom ik logischerwijze van een rechtvaardige wereld. De coronacrisis heeft ons eens te meer laten beseffen dat we leven  in een geglobaliseerde wereld waarin  wat in  één land gebeurt  gevolgen heeft voor veel andere landen. Ik droom ook van gelijkheid. Ik zag zoveel armoede, zoveel ‘echte’ miserie tijdens mijn projectbezoeken dat ik het mooi zou vinden mochten de begoede mensen zich wat meer zouden inzetten voor de minderbegoede. Dat zou mooi zijn.

Dank je wel Kwaku. 

Marie Kibaba, beter gekend als ‘maman Marie’, is een vat vol bruisende energie,  eigen aan mensen die passie en gedrevenheid feilloos met elkaar weten te combineren.

Zij is afkomstig uit RDC Congo, 73 jaar oud en moeder van 8 kinderen die allen getrouwd en uitgefladderd zijn naar verschillende landen en continenten.

Sedert 2000 woont zij in Brussel waar zij zich settelde naar een lange en succesvolle carrière bij het ‘Legers des Heils’ is Kinshasa. In deze christengemeenschap zette zich niet alleen in als lerares in de lagere school maar  ook als hun officiële vertegenwoordigster op internationale congressen zowat overal in de wereld.

Tot vandaag zet ze zich nog in voor deze organisatie. In Elsene bijvoorbeeld is ze nog steeds verantwoordelijk voor het opzetten van voedselbanken, het verzamelen en uitdelen van kledij aan kwetsbare groepen, het verzorgen van koffie en thee aan daklozen,…

Maman Marie is ook voorzitster van ‘Fraternité des mamans de mpangu’, een Brusselse vereniging, waarover ik in dit gesprek meer wil te weten komen.

Wel, zo een 20 jaar geleden kwamen wij met een aantal mamans, wijze oudere vrouwen,  regelmatig samen. Sommige van die ‘mamans’ stonden er alleen voor en voelden zich eenzaam en/of hadden andere hulp nodig. Daarnaast vonden wij het belangrijk dat we niet alleen moeilijke maar ook gelukkige momenten konden delen.

Al snel stelden we ook een systeem van maandelijkse bijdragen op punt  waardoor er ook financiële ruggensteun mogelijk was in geval van nood.

Door de jaren heen kregen wij meer en meer vraag naar hulp van buitenaf. Die vragen kwamen niet alleen vanuit onze nabije omgeving in Brussel maar ook vanuit Congo. Zo ontstond binnen de groep van ‘mamans’, stilletjes aan, de zin en het verlangen om ook meer te kunnen betekenen voor anderen en de ruimere samenleving. Door de omvang in grootte van de activiteiten besloten we ons tenslotte op een formele manier te organiseren en werd de ‘Fraternité des mamans de mpangu’ opgericht.

Ons doel is vooral solidariteitsnetwerken op te zetten en initiatieven rond ontwikkelingshulp te ondersteunen.

Zo organiseren we in CC Jette naaiateliers  waar we niet alleen met de mamans samenkomen maar ook  met mensen van verschillende afkomst. Het zijn naast leermomenten ook ontmoetingsmomenten waar we elkaar leren kennen op een aangename manier.

Belangrijk voor ons zijn ook onze taallessen Nederlands en Kikongo. Deze laatste  is een oude taal die niet meer door alle mamans gesproken wordt maar die veel traditionele waarden en wijsheden bevat. Tegelijkertijd vinden we het belangrijk Nederlands te leren want dit is nu de taal van onze dagelijkse werkelijkheid.

Uit onze comfortzone stappen doen we niet alleen door nieuwe dingen te leren maar ook door naar buiten te treden en andere dingen te doen en te leren. Zo gaan we regelmatig op museumbezoek (Tervuren, Koninklijk paleis,…), naar culturele instellingen, naar zee, op stadsbezoek naar Luik, Dinant,… Het opent onze blik en door dit samen te doen worden de drempels weggenomen.

De vraag naar hulp komt vooral vanuit scholen en gezondheidscentra. Bij scholen gaat het over zendingen van pc’s, naaimachines en het inrichten van klassen en bij de gezondheidscentra over bedden, beddengoed en matrassen. Om aan deze vragen te beantwoorden gebruiken we niet alleen onze maandelijkse bijdragen maar werken we ook samen met andere organisaties.

Voor de gezondheidscentra bijvoorbeeld krijgen we van  het Sint Lucasziekenhuis  afgeschreven matrassen en beddengoed welke we met de hulp van ‘Wereldmissiehulp’ verzenden naar Congo.  Voor de verdeling ter plaatse doen we beroep op het  leger des heils’ die  er samen met onze raadgever ter plaatse voor zorgt dat alles op de juiste plaats terecht komt.

Ja hoor. Ik  wil nog lang leven omdat ik me dan nog lang kan blijven inzetten voor zij die het nodig hebben. Ik sta mensen bij in hun laatste uren, ik zet me in voor kwetsbare groepen, ik kook ook vaak voor gemeente Jette tijdens bijvoorbeeld opendeurdagen,…  Het heeft me een reden om op te staan in de ochtend en het geeft een nuttige invulling aan mijn  leven.